पाहिलं ते टिपलं

सुरुवात परतीच्या प्रवासापासून आणि मानवी संस्कृती वसविणाऱ्या नदीपासून.

मंदसौरहून धुळ्याकडे निघाल्यावर खलघातच्या थोडे पुढे नर्मदामाता दर्शन देते.
विस्तीर्ण पात्र, भरपूर पाणी. तिच्या दर्शनानंच प्रसन्न वाटतं.

सरत्या वर्षाला निरोप दिला आणि नव्या वर्षाचं स्वागत केलं ते प्रवासातच. दोन दिवस तीन वेगवेगळ्या राज्यांमध्ये होतो. संकल्प थोरात याच्या आंतरविद्यापीठ सायकलिंग स्पर्धेनिमित्त बिकानेरला जाणं झालं. तिथल्या तीन दिवसांच्या मुक्कामानंतर परतताना पुष्कर व अजमेर यांचा धावता दौरा केला.

या सहलीत खूप काही पाहणं झालं नाही, फार वेगवेगळ्या ठिकाणी चवीनं खाणं झालं नाही. असं असलं तरी मिळालेल्या वेळात या दोन्ही गोष्टी आवर्जून केल्या. आणखी एक गोष्ट म्हणजे फोटो. सोबत कॅमेरा नेला होता. शक्य होतं तिथं तिथं छायाचित्रं काढली. काही काही तर अगदी धावत्या मोटारीतून.

कॉलेजमध्ये असताना प्रयोगपुस्तिकांची (जर्नल) सजावट करण्यासाठी मला स्केच पेनांचा संच मिळाला होता. भौतिकशास्त्राच्या पहिल्या प्रयोगाची नोंद करताना मी पाच-सहा वेगवेगळे रंग वापरून रंगपंचमीच खेळली होती. आमचे अध्यापक अतिशय चांगले होते. त्यांनी मला बोलावून समजावलं - एक किंवा दोनच रंग वापरावेत. म्हणजे मग चित्रविचित्र दिसत नाही.

कॅमेरा घेतल्यानंतर जेव्हा जेव्हा प्रवास केला, तेव्हा तेव्हा त्याचा वापर मी पहिल्या वेळच्या स्केच पेनांसारखा केला. वाटलं की, टिपलं छायाचित्र. त्यातले तांत्रिक तपशील अजून कळत नाहीत. तो वापरणारा हातही तयार झाला नाही. नजरेला भावलेलं तसंच्या तसं छायाचित्रात सापडत नाही. आपण क्लिक करत राहायचं, अपघातानं काही छायाचित्रं चांगली येतात, एवढं बरीक कळलं आहे.

या सात दिवसांच्या सहलीत बरीच छायाचित्रं काढली. त्यातली थोडी चांगली आली, काही बरी. चांगल्या छायाचित्रांचं श्रेय अर्थात त्या आधुनिक तंत्राच्या कॅमेऱ्याला...

नव्या वर्षाचा पहिला दिवस. सकाळी भरपूर थंडी होती. नयागांवमध्ये कडेकोट बंदोबस्तात दिसलेली ही मंडळी.

पाहुणे दूर देशीचे दिसती,

कुठून कुठे चालले असती?

असंच एक गाव. सकाळ संपून दुपार चालू झालेली असली, तरी थंडी आहेच. म्हणून एवढा जामानिमा. गाडीतून कुणी तरी कॅमेरा काढून बघतोय. थोड्या कुतुहलानं आणि स्मितहास्यानं मिळालेला प्रतिसाद.

गढी चिरेबंदी आणि खाली साधी घरं. दगडी इतिहासाला पाठीशी घेऊन सिमेंट-काँक्रिटचं वर्तमान. हे गाव कोणतं, गढी कोणाची काही माहीत नाही.

फलक जे अंतर दाखवत आहे, तो पल्ला खूप लांबचा. आंतरविद्यापीठ स्पर्धेतील सायकलपटूंना दुसऱ्या दिवशी एवढं दूर जायचं नसलं, तरी 'टीम ट्रायल'मध्ये १२० किलोमीटरचं अंतर कापायचं होतंच. त्यासाठी निघालेला हा चौघांचा चमू.

काकध्यान!

अहमदाबाद-दिल्ली महामार्गावरील एका पेट्रोलपंपावर गाडीची भूक भागविण्यासाठी थांबलो, बाजूच्या झाडावर ध्यान लावून बसलेल्या  या महाशयांनी तेव्हा खुणावलं.

अजमेर, पुष्कर इथली गर्दी टाळायची म्हणून ब्यावरमधून दुसरा रस्ता निवडला.

या रस्त्यानं दमणूक केली खरी; पण जाता जाता अशी नैसर्गिक शिल्पंही पाहायला मिळाली. शिवपुरी घाटाच्या खूप अलीकडे सहज नजरेला पडलेला
आणि चालत्या गाडीतून टिपलेला हा नैसर्गिक चमत्कार.

बिकानेरच्या जुनागढ़मधील राजसिंहासन. महिरप, त्यावरची कलाकुसर. पाहण्यासाठी वेळ अपुरा पडतो.

जुनागढ़मधलाच हा फूलमहाल. त्याच्या दरवाज्यावर सुरेख चित्र, महिरपीवर अप्रतिम कलाकुसर.

त्याच्या खाली आहे तो मेणा. राणीवंशासाठी. असे बरेच मेणे, पालख्या इथे आहेत.

पुष्कराच्या ब्रह्मदेव मंदिराच्या बाहेर खूप दुकानं आहेत. मिठाया, महिलांना आवडणाऱ्या बांगड्या-पर्स, खेळणी असं बरंच काही. हे एक दुकान तलवारींचं. पहिला फोटो काढताच तिथल्या तरुणानं 'नको बरं' असं नजरेनं दटावलं आणि हातांनी खुणावलं.

हेच ते प्रसिद्ध पुष्करतीर्थ!

समोर पर्वतराजी, डोळ्यांसमोर पाणी - तीर्थोदक आणि तलावाच्या काठावर फडकणारे धर्मध्वज!

टमटममध्ये मागच्या बाजूला का होईना बसायला जागा मिळाली,

हीच खुशी आणि तोच उत्सव. पेट्रोलपंपावर इंधन भरून चाललेल्या

सहाआसनी रिक्षामध्ये बसलेले बाबा.

पुष्करहून अजमेरकडे नेणारा रस्ता सुंदर आहे. कडेला बरंच काही पाहण्यासारखं.

महाराणा प्रताप यांचा पुतळा गाडीतूनच पाहिला. चालत्या गाडीतून काढलेल्या

छायाचित्रांपैकी त्यातल्या त्यात बरं आलेलं हे एक.

थोडा वेळ थांबून स्मारकाला भेट द्यायला हवी होती, असं आता वाटतं.

....

('...बीकानेर से' लेख - https://khidaki.blogspot.com/2020/02/Bikaner.html)

...

(सर्व छायाचित्रे अस्मादिकांनीच टिपलेली.

कृपया पूर्वपरवानगीविना उपयोग करू नये.)