राजीव-स्मृती नि खारीचा वाटा!

 

कोरोनाच्या दुसऱ्या लाटेनं आपल्याला, आपल्या सभोवतालाला अनेक धक्के दिले. जवळची माणसं पाहता पाहता कायमची दूरच्या प्रवासाला गेली. त्यातल्या काहींचं निधन 'अकाली' शब्दाची व्याप्ती पुरेशी स्पष्ट करणारं होतं. त्यापैकी एक म्हणजे काँग्रेसचे तरुण खासदार राजीव सातव. मेच्या दुसऱ्या पंधरवड्यात त्यांच्या निधनाची बातमी अक्षरशः कोसळली. अवघा महाराष्ट्र, देश हळहळला. पक्षीय अभिनिवेश लांब ठेवून लोक मोकळेपणानं दुःख व्यक्त करीत राहिले.

राजीव सातव ह्यांच्या निधनाला जेमतेम चार महिने झाले. त्यांचा आज (दि. २१ सप्टेंबर) जन्मदिन. ह्यानिमित्ताने कळमनुरी येथे आज  'संसदरत्न राजीव सातव स्मृतिपुष्प' ह्या स्मृतिग्रंथाचं प्रकाशन होत आहे. नांदेडच्या अभंग पुस्तकालयानं प्रकाशित केलेलं हे पुस्तक कॉफी-टेबल आकाराचं आणि २७२ पानांचं आहे. सातव ह्यांच्या निधनानंतर अवघ्या चार महिन्यांत त्यांच्या कारकीर्दीचा सर्वांगीण आढावा घेणारा हा स्मृतिग्रंथ प्रकाशित होत आहे. ह्या कामात सहभागी होण्याची संधी मिळाली, त्यासाठी हातभार लागला, ह्याचं मोठं समाधान आहे.

पुस्तकाचे संपादक व नांदेडचे पत्रकारमित्र संजीव कुळकर्णी ह्यांनी जूनमध्ये ह्या पुस्तक प्रपंचाची कल्पना दिली. त्यासाठी आम्ही एकदा औरंगाबादलाही भेटलो. तिथं त्यांनी सातव ह्यांचे स्वीय सहायक दत्ता सुतार ह्यांचा लेख संपादनासाठी दिला. दरम्यान, मीही संजीव कुलकर्णी ह्यांना काही नावं सुचविली. त्यातल्या मंगेश वैशंपायन व अभिजित घोरपडे ह्यांना ती कल्पना पसंत पडली व त्यांनी लिहिण्याचं मान्य केलं. मंगेशनं तर लेख माझ्याकडेच पाठवून 'पुढचं सगळं तूच बघ' असं सांगितलं. राजीव ह्यांचा महाविद्यालयीन सहअध्यायी असलेल्या एकालाही लेखाची विनंती केली होती. 'मला आवडेल लिहायला,' असं कळवून त्याला काही लिहायला जमलंच नाही.

आमच्या 'शब्दकुल मीडिया'तर्फे दोन पुस्तकांच्या संपादनाची-निर्मितीची कामं झाली आहेत. नगरचे उद्योजक दिलीप चंदे ह्यांच्या व्यक्तित्वाचा व कर्तृत्वाचा सर्वांगीण आढावा घेणारं 'समर्पयामी' सहा वर्षांपूर्वी प्रकाशित झालं. कॉफीटेबल-बुक पद्धतीची त्याची निर्मिती आहे. एकदम वेगळी, आकर्षक. त्याचे चार विभाग आहेत. चारही विभागांना नेमकी शीर्षकं व त्याला जुळणारा श्लोक/अभंग आहे. हे पुस्तक पाहण्यासाठी म्हणून संजीव कुळकर्णी ह्यांना दिलं होतं. आनंदाची बाब म्हणजे 'संसदरत्न'ची निर्मिती 'समर्पयामी'च्या धर्तीवर करण्यात आली. तोच आकार, तीच पद्धत. तिथं चार विभाग होते, इथं तीन आहेत.

दत्ता सुतार ह्यांचा लेख पाहिला आणि हबकलोच. तो होता ६ हजार १७९ शब्दांचा. स्वीय सहायक ह्या नात्यानं गेलं दशकभर सातव ह्यांच्या अगदी जवळ राहिल्यानं सुतार ह्यांच्याकडं सांगण्यासारखं बरंच काही होतं आणि असेलही. त्यांचं नातंही मुरलेलं होतं. त्यामुळे त्यांनी अगदी भावनावश होऊन लिहिलं होतं. स्वाभाविकच होतं ते. त्यांनी हा लेख लिहिला, तेव्हा सातव ह्यांचं निधन होऊन महिनाही लोटला नव्हता. लेखकाच्या भावनाशील सूर न बदलता लेखाचं संपादन करणं, संदर्भ जोडून घेणं, गाळलेल्या जागा भरणं, नित्य परिचयानं येणाऱ्या गोष्टींना काही सविस्तर संदर्भ जोडणं असं काम करायचं होतं. कम्प्युटरसमोर तीन रात्री ठाण मांडून बसून, हा लेख पूर्ण केला, तेव्हा त्यात जवळपास साडेसातशे शब्दांची भर पडलेली होती. लेखाचे शब्द झाले होते,  तब्बल ६ हजार ९०९! आपण लिहिलेला लेख त्याच सुरात एवढा नेटका झाल्याचं पाहून सुतारही मनस्वी खूश झाले.

सुतार ह्यांचा हा लेख खरंच फार सुंदर आणि खूप काही सांगणारा आहे. त्यामुळे त्याला शीर्षकही वैशिष्ट्यपूर्ण हवं, असं ठरवलं होतं. त्यानुसार लेखाला एक नव्हे, तर पाच शीर्षकं दिली -  

'आकाशी तो चमचमणारा अवचित कोसळला तारा...', हे मला आवडलेलं शीर्षक.

पण जातीचा उपसंपादक एकाच शीर्षकावर कधी समाधान मानत नाही. तो हातचे असावेत म्हणून अजून दोन-तीन शीर्षकं मनात योजून ठेवतो. मी मनात न ठेवता आणखी शीर्षकं दिली -  'उल्कापात!', 'लखलखत्या ताऱ्याचा अस्त', 'हे दुःख कोण्या जन्माचे...' आणि 'राजकारणातील संत'. त्यातलं कोणतं शीर्षक निवडलं हे आता पुस्तक पाहूनच समजेल.

महसूलमंत्री बाळासाहेब थोरात, डॉ. विश्वजित कदम, प्राचार्य डॉ. बबन पवार ह्यांचे लेखही संजीव कुळकर्णी ह्यांनी संपादनासाठी पाठविले. त्या लेखांचं संपादन करताना सातव ह्यांच्याविषयी नवं काही समजलं. मंगेशच्या लेखातून त्यांची लोकसभेतील आणि विशेषतः गेल्या वर्षी शेतकरी आंदोलनातली त्यांची कामगिरी लक्षात आली. ज्येष्ठ पत्रकार कुमार केतकर व श्री. संजीव कुळकर्णी ह्यांचेही लेख प्रकाशनाआधीच वाचायला मिळाले... एक नजर टाकण्यासाठी म्हणून. काम संपता संपता विविध वृत्तपत्रांमध्ये आलेल्या बातम्या-लेखांचं संकलन असलेला एक लेखही संपादकांनी पाठवला. तोही नीटनेटका करून दिला.

गुजरातमधील काँग्रेसच्या पदाधिकाऱ्यांनी
व्यक्त केलेलं दुःख.

सातव ह्यांच्या निधनानंतर सामाजिक माध्यमांमध्ये मोठ्या प्रमाणात लिहून आलं. त्याचं संकलन झालं पाहिजे, अशी चर्चा आमच्या औरंगाबाद भेटीत झाली. ते काम अस्मादिकांवरच सोपविण्यात आलं. त्यासाठी बरेच मुद्दे काढले होते; पण संपादनाच्या-पुनःलेखनाच्या कामात लिहायला वेळच मिळत नव्हता. अखेर म्हटलं, नकोच लिहायला. पण हा लेख असावा, असं श्री. कुळकर्णी ह्यांना शेवटच्या टप्प्यात वाटलं. त्यामुळं पुन्हा एकदा 'फेसबुक', 'ट्विटर'ची पानं चाळून पाहिली. देशभरातील कार्यकर्त्यांना सातव ह्यांच्या निधनाचं मनापासून दुःख झाल्याचं 'ट्वीट' पाहताना जाणवलं. त्यात गुजरातमधील पदाधिकारी-कार्यकर्त्यांची संख्या लक्षणीय होती.  त्यातून मग 'सामाजिक माध्यमांवर उसळलेल्या भावलाटा' हा साधारण चोवीसशे शब्दांचा लेख आकाराला आला. त्यासाठी वेगवेगळ्या पोस्टमधून सात-आठ छायाचित्रंही काढली होती.

लेखकांनुसार, म्हणजे राजकीय नेते, पत्रकार-संपादक, कार्यकर्ते-स्नेही-मित्र असे विभाग पुस्तकात करावेत, असं उशिरा ठरलं. ह्या विभागांची शीर्षकं देण्याची जबाबदारीही माझ्याकडे आली. चार विभाग करावेत असं माझं मत होतं. त्यानुसार त्याला नावं सुचविली - 'राजस सुकुमार...', 'श्रेयस', '...अधुरी एक कहाणी', 'नेता... खरा नि हिरा', 'चमक विजेची, परी क्षणाची...'. ह्या शीर्षकाच्या विभागात काय असेल ह्याचा अंदाज येण्यासाठी स्वतंत्र सात-आठ ओळीही लिहिल्या.

पुस्तकाचे तीन विभाग ठरले व त्यानुसार शीर्षकंही निवडली. त्यानंतर प्रश्न आला तो विभागणी करणाऱ्या ह्या पानांच्या मागे मजकूर काय टाकायचा? अवांतर वाचन त्यासाठी उपयोगाला आलं आणि ह्या तिन्ही विभागांना सोयीचा होईल, असा मजकूर मिळाला मला.

एका तरुण नेत्याच्या कारकीर्दीचा आढावा घेणारा हा स्मृतिग्रंथ आहे. त्याच्या निर्मितीत आपला सिंहाचा वाटा नसला, तरी चांगला हातभार लागल्याचं समाधान मोठंच आहे.

-------------

#RajeevSatav #SansadRatna #ShabdkulMedia #AbhangNanded #Kalamnuri #Corona #SocialMedia #Congress #GujaratCongress #RajeevSatav_Memoirs

राहू जपून, थोडं अजून...

मत्प्रिय भक्तांनो...

नमस्कार, प्रणाम, नमस्ते.

वणक्कम.

सलाम वालेकुम.

सत् श्री अकाल.

आणि, हाय..!

हे म्हणजे अगदी रेडिओवरच्या निवेदकांसारखं झालं ना? त्या 'एफ. एम.'वरच्या चिवचिव चिमण्या नि मिठूमिठू पोपट करतात तसं. एका दमात सगळ्यांना साद घालायची! अभिवादन करतानाच सगळ्यांना आपलंसं करायचं.

... तर सांगायचा मुद्दा तुम्ही सगळेच माझे आहात की. मांडवात आरती म्हणताना काय, विसर्जनाच्या मिरवणुकीत नाचताना काय... तिथं कुणी हिंदू, मुस्लिम, ख्रिश्चन नसतो. तिथं दिसतो तो माझा भक्तच. म्हणून मग मी पण थोड्या वेळासाठी 'आर. जे.' झालो. कसं वाटतंय 'आरजे गणेशा' किंवा 'आरजे विनायका' ऐकायला? की 'आरजे विघ्नहर्ता' अधिक योग्य राहील?

रेडिओवरनं आठवलं, खरं तर ठरवलं होतं की, तुम्हाला 'मित्रों...' अशी साद घालायची. नंतर विचार केला नको बुवा. तशी हाक मारली की, सावरून बसता तुम्ही. हातातलं सगळं काम सोडून रेडिओ, टीव्ही.पुढं ठाण मांडता. मग त्याच्यावरून पुढचे काही दिवस फेसबुक, ट्विटर इत्यादी माध्यमांतून एकमेकांवर तुटून पडता. 'भक्त'-'अंधभक्त'-'गुलाम' ही आणि अशी शेलकी विशेषणं वापरता. नको म्हटलं. तुम्ही सगळेच्या सगळे माझे लाडके भक्त. माझ्या 'मन की बात'वरून तुमच्यात लठ्ठालठ्ठी नको. ह्या उत्सवाच्या काळात तर नकोच.

छायाचित्र सौजन्य - www.devillierart.com

हे पत्र कशासाठी आणि तेही अगदी शेवटच्या क्षणी, असा प्रश्न पडला असेलच तुमच्यातल्या बऱ्याच जणांना. मनात बऱ्याच दिवसांपासून होतं संवाद साधण्याचं. मनातलं ओठांवर आलं. तेच सांगावं म्हटलं. 'होठों में ऐसी बात' म्हणणार होतो. पण लगेच तुम्हाला आठवायचं त्या गाण्यावरची पुण्याच्या नातूबागेतली सजावट. नजरेसमोर यायचे त्या गाण्यावर थिरकरणारे शेकडो, हजारो रंगबिरंगी लखलखते दिवे. तुमचं, सार्वजनिक मंडळांचं आवडतं गाणंय ते. इतकी वर्षं ऐकून ऐकून मलाही पाठ झालंय. असो! मुद्द्यावर येतो. ओठांवर आलेलं मी काही गिळून नाही टाकणार. भले-बुरे सगळे अनुभव पचवावेत, पोटात साठवावेत, असा माझ्या तुंदील तनूचा अर्थ आहेच. पण आता पोटातून ओठांवर आलेलं जे काही सांगतोय, त्यानं खळबळ वगैरे काही माजणार नाही. जे पाहायला मिळालं, जे ऐकायला मिळतंय त्यावरून मनात आलं ते सांगतो.

निघण्याची सगळी तयारी करून, आवरून बसलो होतो. अकरा दिवसांच्या मुक्कामासाठी नवी पितांबरं, उपरणी भरून झाली. ह्या उत्सवाच्या दिवसात खिरापत, पंचखाद्य, फळं, पेढे, मोदक ह्याचा मारा होणार हे माहिती असल्यानं श्रावणात एकभुक्तच राहिलो होतो. मोदकांच्या कल्पनेनंच तोंडाला पाणी सुटलं होतं. पार्वतीआईनं नेहमीप्रमाणं मायेनं नि काळजीनं सल्ला दिलाच निघताना, 'थोडं जपून खा रे बाळा! तळलेलं कमी खा.' 'मोदक श्रेष्ठ कोणते? तळणीचे की उकडीचे?' तुमचा हा फेसबुकीय वाद आमच्या मातुःश्रींपर्यंत पोहोचलेला आहे बरं! आपला मतलब त्या तसल्या कळकट, शिळ्या वादाशी नाही; ताटभरून मोदक असल्याशी!!

मेघराजाच्या रूपात तांडव करून बाबा दमले होते. त्यामुळे लांबूनच त्यांचा निरोप घेतला. तेवढ्यात आमचे मूषकमहाराज आले नि म्हणाले, ''देवाधिदेवा, अहो काय चाललंय पृथ्वीवर, तुमच्या प्रिय भारतवर्षात! केवढी गर्दी बघा ती. तुमची मूर्ती, नारळ, फुलं-दूर्वा, सजावटीचं साहित्य घेण्यासाठी रस्ते कसे वाहताहेत बघा. अहो, जिकडं बघावं तिकडं 'ट्राफीक ज्याम' दिसतंय. कसं काय होणार हो!''

मी म्हणालो त्याला, ''बा मूषका, इतकी वर्षं मला घेऊन जातोस आणि ही गर्दी, हा उत्साह पहिल्यांदाच पाहिल्यासारखं काय सांगतोस. नवं काही बोल.. ट्विटरवरचा नवा ट्रेंड सांग, फेसबुकवरचा खमंग रंगलेला वाद सांग...''

हा थट्टेचा सूर मूषकराजांना पटलेला नाही, हे त्यांच्या इवल्याशा चेहऱ्यावर लगेच दिसलं. ''गणराया, गांभीर्यानं घ्या मला कधी तरी. नेहमीसारखी परिस्थिती राहिलेली नाही सध्या. ती कोरोना महामारी आलेली लक्षात आहे ना तुमच्या. यंदा मार्च, एप्रिल, मे महिने कसे गेले आठवतंय ना?''

मूषकराजांचं ऐकावं म्हणून मग मीही एक नजर टाकली, तर काय. सांगत होता ते खरंच होतं की. केवढी गर्दी! नजर टाकावी तिकडं माणसंच माणसं दिसत होती. हातात पिशव्या, एकमेकांना धक्का देत, वाहनांची दाटी चुकवत वाट काढणारी. रस्त्याच्या कडेला बसलेले विक्रेते. कुणाच्या नाकावर मास्कच नाही, तर कुणी तो हनुवटीवर अडकवलेला. कुणी खोकतोय, तर कुणी थुंकतोय. अरे! एवढ्यात सगळं विसरलात की काय, सोळा-सतरा महिने अनुभवलेलं. तो कोरोनानामक राक्षस अर्धमेला झाल्यासारखा वाटत असला, तरी अजून पूर्णपणे खतम नाही झालेला. लस घेतली असेल तुम्ही. पण म्हणून काय झालं! कोरोनाला आव्हान न देता 'तू परत ये, तू परत ये...' असं आवाहन करत असल्यासारखंच वाटलं मला ते सगळं चित्र पाहून.

नाही म्हटलं तरी हे उघड्या डोळ्यांनी बघितल्यावर हादरलोच थोडा मी. म्हणूनच पत्र लिहायला बसलो लगेच. निघण्याची घाई-गडबड सुरू असताना, वेळ काढून लिहितोय. प्रत्येक मंगल कार्याची पहिली अक्षता देऊन तुम्ही मला मनोभावे आमंत्रण देता. उत्सवाचं तुमचं आमंत्रण मिळालंय. 'पुढच्या वर्षी लवकर या' असं तुम्ही मागच्या वर्षी बऱ्यापैकी शांतपणे सांगितलं होतं. म्हणून यंदा थोडं निवांत जावं असं ठरवलं होतं. यायचं तर असतंच की दर वर्षी.

कोरोनामुळं गेल्या वर्षी परिस्थिती नाजूकच होती. म्हणून उत्सव जपूनच साजरा केला ना तुम्ही. विनाकारण बाहेर पडायचं नाही, मोठ्या संख्येनं सगळ्यांनी जमायचं नाही. सूर्य मावळला की, आपापल्या घरात बसायचं... हे सगळे नियम तुम्ही पाळले ना गेल्या वर्षी पाच-सहा महिने? त्याचे चांगले परिणामही दिसले. हो ना? पण काय सांगावं, यंदाही परिस्थिती फार काही बदललेली नाही बुवा. कोरोनाच्या दुसऱ्या लाटेत आपण सगळे चांगलेच पोळून निघालो, आठवतंय ना? आत्ता आत्ताची तर गोष्टंय ती. तिसऱ्या लाटेचा इशारा सगळे तज्ज्ञ देत असताना एवढे कसे बेफिकीर! डॉक्टरचं, कंपौंडरचं कुणाचंही ऐका... पण भल्याचं असेल ते ऐकाच बुवा.

छायाचित्र सौजन्य - www.peepsburgh.com

हे दिवस पावसाचे. आणि उत्सवाचे. दोन्हींत चिंब भिजण्याचे. माझी तुम्ही आतुरतेनं वाट पाहत असता. मीही तेवढाच उत्सुक असतो तुम्हाला भेटायला. एव्हाना गल्लीबोळात, रस्तोरस्ती मंडप उभे राहिलेले असतात. त्यावरून वृत्तपत्रांत बातम्या आलेल्या असतात, काही सजग, जागृत नागरिक पत्रंही लिहितात. मंडळांचे कार्यकर्ते थोडे जास्तच उत्साहात असतात. सजावटी ठरलेल्या असतात. ढोल-ताशा पथकांना सुपारी दिलेली असते. तुम्ही सगळे माझ्या उत्सवात दहा-अकरा दिवस धमाल करता. एक से बढकर एक देखावे असतात. लहान मुलांसाठी, त्यांच्या आई-बाबांसाठी, आजी-आजोबांसाठी वेगवेगळ्या स्पर्धा, सांस्कृतिक कार्यक्रम, आरोग्य शिबिरं...असं खूप काही असतं. तुम्हाला नाचायचंही असतं बेफाम. आपला बुवा नाचण्याला बिल्कुल विरोध नाही. नाचायला काय पब किंवा डिस्कोथेकच हवा काय प्रत्येक वेळी? मिरवणुकीतल्या तुमच्यातल्या दोन-पाच जणांचा पदन्यास बघून माझेही पाय थिरकायला लागतात. तसं वागणं योग्य ठरणार नसतं ना. कारण 'उत्सवमूर्ती' असतो मी.

दर वर्षी एक तरी गाणं हिट होतच असतं उत्सवाच्या निमित्तानं. ते 'ज्वेल थीफ'मधलं गाणं तुम्हाला सांगितलंच. पुढं कधी तरी 'गाओ ओम शांति ओम...' आलं. शांतता पाळायला एवढं ओरडून, ढणढण वाजवतं सांगावं लागतं होय. त्या वर्षी हा शांतिजप ऐकताना कान किटून गेले माझे. परत काय आहे की, मला एकाच वेळी अनेक गाणी ऐकणं भाग असतं. एका मंडपाचा ध्वनिवर्धक माझ्या समोर लताबाईंनी गायिलेली आरती ऐकवत असतो, तर दुसऱ्या मंडपाचा कर्णा 'चल छय्या, छय्या' म्हणत माझ्या कर्णाकडेच रोखलेला असतो. 'शांताबाई, शांताबाई...' असं कोण कुणाला पुकारतंय हे ऐकावं म्हटलं तर तिसरीकडून 'पार्वतीच्या बाळा...' अशी लडिवाळ हाक कानी पडते. 'देवा श्री गणेशा' एका बाजूला चालू असतं, तर लांबून कुठून तरी 'देवा हो देवा गणपति देवा...' असं मला आळवत कुणी 'हमसे बढकर कौन?' अशी प्रौढी मिरवत असतं.

हे उत्साहभारित वातावरण मलाही फार सुखद वाटत असतं. कधीच कंटाळा येत नाही. वर्तमानपत्रांत देखाव्याची पान भरून छायाचित्रं येतात. 'देखावे पाहता पाय थकले, पण डोळे नाही निवले' हे नेहमीचंच यशस्वी वाक्य कुणा बातमीदार-उपसंपादकाला द्यायचं असतं. एखादा उत्साही उपसंपादक 'रंग गुलाली ढोल वाजती, आले आले गणपती' असं उत्सवी शीर्षक देऊन बहार आणत असतो.

छायाचित्र सौजन्य - www.subpng.com

पण यंदाही, सलग दुसऱ्या वर्षी ह्या सगळ्यावर नाही, पण बऱ्याचशा कार्यक्रमांपुढं फुली मारायचीच. नियम पाळू. मला छान मखरात बसवा, गौरींची मस्त सजावट करा...पण हे सगळं आपल्यापुरतं; त्याला सार्वजनिक स्वरूप नको. यंदाही सजावटीचा भव्य मांडव नको. दर्शनाला आणि आरतीला गर्दी नकोच. तुम्ही मनोमन केलेला नमस्कार माझ्यापर्यंत पोहोचणारच. आशीर्वादासाठी माझा हात उंचावलेलाच आहे. गाणी नको, ढोल-ताशे नको, पाय थिरकावणारा नाच नको आणि गर्दीचा उत्सवी उत्साह नकोच नको.

हे सगळं मलाही थोडंच गोड वाटतं? खंत आहेच की. चुकल्यासारखं वाटतंय. लागोपाठ दुसऱ्या वर्षी भक्तांपासून थोडं लांबच राहायचं? पण इलाज नाही. मला सांगा, मास्क लावलेल्या रूपात माझं दर्शन तुम्हाला आवडेल का? तुमचे फुललेले चेहरे बघताना माझी अवस्था 'रूप पाहता लोचनी, सुख जालें वो साजणी' अशी होते. तुम्ही मास्क बांधूनच येणार. मग मला तुमचा फुललेला चेहरा कसा दिसणार? आणि मास्क न लावताच आलात, तर मला नाही हं आवडणार. नकोच ते! 

फ़िराक़ गोरखपुरीसाहेबांचा शेर आहे - 

तुम मुख़ातिब भी हो, क़रीब भी हो

तुमको देखें कि तुम से बात करें

माझी अवस्था अगदी तशीच आहे मित्रांनो. पण सध्याचा काळ लक्षात घेऊन तुम्हाला जवळून पाहण्यापेक्षा हा दुरून संवाद साधणंच योग्य आहे, असं मला वाटतं. ती म्हण आहे ना, एका जत्रेनं देव काही म्हातारा होत नाही. एकच्या ऐवजी आपण दोन उत्सव म्हणू.

मला बोलावलंत, मी आलोय. दर वर्षीच्या उत्साहानंच तुम्ही 'आधी वंदू तुज मोरया' असं म्हणाच. ऐकताना छान वाटतं. पण तसं म्हणताना मी वर जे काही लिहिलंय ते ध्यानात घेऊन 'सगळं ऐकू तुझे मोरया' असंही वचन मला द्या. पुढच्या वर्षी धमाल करू. दोन वर्षांची कसर पुरेपूर भरून काढू. हो ना?

ऐक्यं बलं समाजस्य तदभावे से दुर्बल:

तस्मादैक्यं प्रशंसन्ति दृढं राष्ट्रहितैषिण:||

... ह्या श्लोकाचा भावार्थ असा की, ऐक्य हीच समाजाची ताकद आहे. ऐक्य नसलेला समाज आणि पर्यायाने तो देश दुबळा ठरतो. म्हणूनच राष्ट्रहिताचा विचार करणारे ऐक्याला प्रोत्साहन देतात. ह्या महामारीला पिटाळून लावण्यासाठी आपल्याला असंच ऐक्य दाखवावं लागेल.

यंदा निश्चयच करू. दीड वर्ष ठाण मांडून बसलेल्या ह्या कोरोना-विघ्नाला हरवू या, पुढच्या वर्षी दुपटीनं आनंद साजरा करू या. तुम्ही म्हणता ना मला, 'पुन्हा पुन्हा तुम्ही यावे, विद्या ज्ञान आम्हा द्यावे'. आतापुरतं एवढं ज्ञान बास झालं की. 

काळजी करू नका, आवश्यक ती काळजी मात्र घ्या. बाकीचं पाहायला मी आहे ना समर्थ! 

तुमचा सगळ्यांचा,

बाप्पा

.....

#Ganesh #GaneshFestival #Covid19 #socialmedia #facebook #twitter #bhakt #LordGanesh #mankibaat #गणेशोत्सव #होठों_में_ऐसी_बात

#भक्तांशी संवाद

...हा माझाच देश आहे!

 

चिडतो, कुढतो, रडतो

नशिबाला बोल लावतो

कधी कधी शिव्या देतो

...तरी हा माझा देश आहे!

दोषांची परवचा म्हणतो

उणे-दुणेच काढत बसतो

तेच ते उगाळत राहतो

...तरी हा माझा देश आहे!

नळ कोरडाठक्क दिसतो

रस्त्यांवरचे खड्डे मोजतो

कुरकुर करीत कर भरतो

...तरी हा माझा देश आहे!

नियम सारे ठोकरतो

कायदे बहुदा मोडतो

मुर्दाडपणे पुढे जातो

...तरी हा माझा देश आहे!

व्यवस्थेच्या नावे बोटे मोडतो

नाहीच सुधारणार, शाप देतो

गरजतो अन् मनातच बरसतो

...तरी हा माझा देश आहे!

कामासाठी लाच देतो

हळूच वशिला लावतो

कधी फक्त तमाशा बघतो

...तरी हा माझा देश आहे!

परदेशाचे कौतुक गातो

संधी मिळता तिकडे जातो

तिथून इथे बोट दाखवतो

...तरी हा माझा देश आहे!

कधी शेतकऱ्यांसाठी हळहळतो

कधी कष्टकऱ्यांसाठी खंतावतो

कधी उपऱ्यांवर पार वैतागतो

...तरी हा माझा देश आहे!

लॉकडाऊन पुरता पाळतो

मनाविरुद्ध घरातच बसतो

लढून हरवू म्हणत राहतो

...तरी हा माझा देश आहे!

सांगितल्यावर टाळ्या पिटतो

अनामिकासाठी दिवा लावतो

मदतीसाठी पुढेही सरसावतो

...तरी हा माझा देश आहे!

हॉकीचे सामने मजेत बघतो

सिंधूला सारखं चिअरिंग करतो

 मग एक भाला काळजात घुसतो

...हा माझा, माझाच देश आहे!

ऑलिंपिक पदकाने खुशीत येतो

वर्ल्ड कप दिमाखात मिरवतो

नीरज, मीरा, दहिया माझे म्हणतो

...हा माझा, माझाच देश आहे!

वीरांची स्मृती जागवतो

तिरंग्याला सलामी देतो

मनाशी खूणगाठ बांधतो

...हा माझा, माझाच देश आहे!

नवीनवी स्वप्ने रोज पेरतो

आशेचे पाणी घालत राहतो

'उद्या आपलाच' मीच सांगतो

...हा माझा, हो माझाच देश आहे!

....

(चित्रांचे सौजन्य - https://hdpng.com आणि https://thumbs.dreamstime.com)

....

#India #IndependenceDay #MyCountry #मेरा_देश #15August #हा_माझाच_देश_आहे

पदकांसाठी झुंज

लोव्हलिना बोर्गोहेन 

ऑलिंपिकचा महोत्सव समारोपाच्या दिशेने वाटचाल करीत असताना बुधवारी (दि. ४) आपल्या खात्यात तिसऱ्या पदकाची भर पडली. तेही महिला खेळाडूनंच मिळवून दिलं. मुष्टियुद्धाच्या वेल्टरवेट गटातील उपान्त्य फेरीत लोव्हलिना बोर्गोहेन हिला तुर्कस्तानच्या बुसेनाझ सुरमेनेली हिनं ५-० असं हरवलं; पण इथपर्यंत पोहोचतानाच तिनं पदक निश्चित केलं होतं. आसामच्या गोलघाट जिल्ह्यातली ही अवघ्या तेवीस वर्षांची खेळाडू पहिल्यांदाच ऑलिंपिकसाठी निवडली गेली. पदार्पणातच तिनं कांस्यपदक जिंकलं. हॉकीमध्ये पुरुषांप्रमाणंच महिलांची उपान्त्य झुंज अपयशी ठरली आणि त्यांनाही आता कांस्यपदकासाठी खेळावं लागेल.

रविकुमार दहिया...अंतिम फेरीत, पदक  निश्चित

महिला देशासाठी पदक मिळवत असताना कुस्तीगीर रविकुमार दहिया ह्यानं अंतिम फेरी गाठून पदक निश्चित केलं. फ्रीस्टाईलच्या ५७ किलो गटात रविकुमार ह्याने आज सलग तीन विजय मिळविले. आधी त्याने कोलंबियाच्या अर्बानो ऑस्कर एदुआर्दो  ह्याचा ४-१ असा तांत्रिक गुणांवर पराभव केला. पुढच्या फेरीत त्यानं बल्गेरियाच्या जॉर्जी व्हॅलेंतिनो वँगेलॉव्ह ह्याला १४-४ अशी मात दिली. उपान्त्य फेरीतही त्यानं जोरदार खेळ केला. कझाकस्तानच्या नुरइस्लाम सानायेव्ह ह्याला हरवून त्यानं अंतिम फेरी गाठली. त्याची गाठ पडेल रशियाच्या उगुएव्ह झावूर ह्याच्याशी.

फ्रीस्टाईलमध्येच एका कांस्यपदकाची अपेक्षा आहे. दीपक पुनिया ह्यानं ८६ किलो गटात दोन लढतींमध्ये बाजी मारली. त्यानं आधी नायजेरियाच्या एकेरेकेम अजिओमोर १२-१ असा एकतर्फी विजय मिळविला. पुढच्या फेरीत त्याची गाठ चीनच्या लिन युशेन ह्याला ६-३ फरकानं हरवलं. दीपकनं सुरुवातीपासून घेतलेला आक्रमक पवित्रा शेवटपर्यंत सोडला नाही.

उपान्त्य लढतीत मात्र त्याला अमेरिकेच्या डेव्हिड मॉरिस टेलर ह्यानं हरवलं. त्याचा हा विजय तांत्रिक गुणांवर होता. आता दीपकला कांस्यपदकासाठी खेळावं लागेल. महिलांच्या फ्री स्टाईल ५७ किलो गटात अंशू मलिक हिला बेलारूसच्या इरिना कुरचकिना हिनं ८-२ असं सहज हरवलं. अंशूला केवळ दोनदा एक-एक गुण मिळविता आला.

भालाफेकीमध्ये नीरज चोप्रा ह्याने 'अ' गटात पहिले स्थान मिळवून अंतिम फेरी गाठली. एकाच प्रयत्नात त्याने ८६.६५ मीटरची फेक करून आपली जागा निश्चित केली. ह्या गटात दुसऱ्या क्रमांकावर असलेला जर्मनीचा जोहानस व्हेटर आणि नीरज ह्यांच्यात एक मीटरचं अंतर आहे. 'ब' गटातून पाकिस्तानच्या नदीम अर्शदने पहिला क्रमांक मिळवला आणि तोही पात्र ठरला. ह्या गटात शिवपालसिंग बारावा राहिला. गोल्फमध्ये अदिती अशोक हिनं भल्याभल्यांना चकित केलं.  पहिल्या फेरीनंतर ती संयुक्तरीत्या दुसऱ्या क्रमांकावर आहे. 

महिला हॉकीच्या चुरशीच्या उपान्त्य लढतीत अर्जेंटिनानं भारतावर २-१ विजय मिळविला. खेळाला सुरुवात झाल्यावर दुसऱ्याच मिनिटाला कर्णधार रानी रामपाल हिनं पहिला पेनल्टी कॉर्नर मिळवून दिला. गुरजितकौर हिनं संधी न दवडता चेंडू गोल जाळ्यात धाडून संघाला आघाडीवर नेलं. अर्जेंटिनाची फॉरवर्ड मारिया होसे ग्रॅनातो पाचव्या मिनिटाला डाव्या बगलेतून चेंडू घेऊन एकटीच आतपर्यंत पोहोचली होती. भारताच्या बचाव फळीतील खेळाडूंनी संभाव्य धोका टाळला. त्यानंतर आठव्या मिनिटाला अर्जेंटिनाला पहिला पेनल्टी कॉर्नर मिळाला. ऑगेस्टिना गोर्सेलानी हिनं फटकावलेला चेंडू पुन्हा आपल्या बचाव फळीनंच अडवला. खेळाच्या पहिल्या सत्रात आपल्या मुलींनी चांगली कामगिरी केली. पहिलं सत्र संपता संपता नवनीत कौर व ऑगेस्टिना ह्यांची धडक झाली. त्यात दोघींनाही दुखापत झाली.

जल्लोषाची एकच संधी.

दुसऱ्या सत्राच्या सुरुवातीपासून अर्जेंटिनानं आक्रमण चालू ठेवलं आणि त्याचं त्यांना लगेच फळही मिळालं. सतराव्या मिनिटाला मोचिया रोसिओ सँचेझ हिला पेनल्टी कॉर्नरची संधी साधणं जमलं नाही. पण त्यातून मिळालेल्या आणखी एका पेनल्टी कॉर्नरवर कर्णधार मारिया नोएल बारिओनुएव्हो हिनं बरोबरी साधणारा गोल केला. बरोबरीमुळं सावध झालेल्या भारतीय खेळाडूंना आक्रमणावर भर दिला. वंदना कटारिया हिने उजव्या बगलेतून चेंडू घेऊन मुसंडी मारली होती. पण वर्तुळाजवळ आल्यावर तिनं लालरेम सियामी हिच्याकडं पास दिला. तिला चेडूवर नियंत्रण ठेवता न आल्यानं एक मोठी संधी हुकली. त्यातून सव्विसाव्या मिनिटाला मिळालेला पेनल्टी कॉर्नर गुरजितने घेतला. गोलरक्षक मारिया बेलेने सुची हिला चकवणं तिला जमलं नाही. लगेचच मिळालेल्या पेनल्टी कॉर्नरवर आपल्याकडून फटकाच मारला गेला नाही. पुढच्या मिनिटाला अर्जेंटिनानं रचलेली चाल त्यांना पेनल्टी कॉर्नर देऊन गेली. ऑगेस्टिनाचा फटका बचाव फळीनं अडवला. मध्यंतराला खेळ थांबला तेव्हा बरोबरी होती.

उत्तरार्धाच्या पहिल्या सत्रात अर्जेंटिनानं आक्रमक पवित्रा कायम ठेवला. त्यातून त्यांना पस्तिसाव्या मिनिटाला लागोपाठ दोन पेनल्टी कॉर्नर मिळाले. ऑगेस्टिनाचा पहिला फटका बचाव फळीनं अडवला. त्यानंतर मात्र मारिया नोएलन गोलरक्षक सविता पुनिया हिला चकवून अर्जेंटिनाला आघाडीवर नेलं. अडचणीत भर म्हणून की काय एकोणचाळिसाव्या मिनिटाला पंचांनी ग्रीन कार्ड दाखवल्यामुळे नेहा गोयल हिला मैदानाबाहेर जावं लागलं. दुसऱ्या आणि तिसऱ्या सत्रात अर्जेंटिनाचा वरचष्मा दिसून आला. आक्रमण, पास देणं आणि चेंडूवरचा ताबा ह्या बाबतीत संघ वरचढ ठरला.

सामन्याच्या चौथ्या आणि निर्णायक सत्रात आपल्या मुलींनी जोरदार प्रयत्न सुरू केले. नवनीतकौरने पन्नासाव्या मिनिटाला रचलेली एक सुरेख चाल वाया गेली. पुढच्या मिनिटाला मिळालेला पेनल्टी कॉर्नर पुन्हा गुरजितनेच घेतला. पण गोलरक्षक सुची सावध होती. तिने मोठा सूर मारत चेंडू अडवला. त्यानंतरची नऊ मिनिटं आटोकाट प्रयत्न करूनही भारताला संधी साधता आली नाही. अखेरच्या क्षणी नवनीतकौर हिने मारलेला फटका गोलरक्षक सुची हिने पुन्हा एकदा जिवाच्या आकांताने अडवला आणि अर्जेंटिनाची अंतिम सामन्यातली जागा निश्चित केली.

ही लढत बऱ्यापैकी चुरशीची झाली, तरी आपण नेमबाजीत काहीसे कमी पडलो. चारपैकी एकाच पेनल्टी कॉर्नरवर आपल्याला गोल करता आला. अर्जेंटिनाला सहा पेनल्टी कॉर्नर मिळाले. चेंडू ताब्यात ठेवण्यातही अर्जेंटिनाचा संघ किंचित वरचढ ठरला. आता कांस्यपदकाच्या लढतीत भारतीय मुलींपुढे इंग्लंडचे आव्हान आहे. त्यांना आज द नेदरलँड्सने सहज हरवून अंतिम फेरी गाठली.

(सर्व छायाचित्रे आंतरजालावरून साभार.)

...

#Tokyo2020 #LovlinaBorgohain #RaviKumarDahiya #NeerajChopra #IndiainOlympics #DeepakPuniya #Athletics #Javelinthrow #boxing #wrestling

बीजिंगपासून टोकियोपर्यंत

 ऑलिंपिक, भारत आणि हॉकी - ९

तळाला आणि उसळी मारून शिखराला. भारतीय हॉकीचं - पुरुष आणि महिला ह्या दोन्ही संघांचं वर्णन आज घडीला तरी असंच करावं लागेल. टोकियो ऑलिंपिकमध्ये आपल्या दोन्ही संघांनी उपान्त्य फेरी गाठली आहे. बीजिंगपासून टोकियोपर्यंतचा हा प्रवास थरारक आहे. त्यात अडथळे आहेत आणि समोर खुणावणारं, कामगिरीसाठी उद्युक्त करणारं यशोशिखरही आहे.

बीजिंग ऑलिंपिकसाठी पात्रही न ठरण्याची नामुष्की भारतीय पुरुष संघावर ओढवली. त्यानंतरच्या लंडन ऑलिंपिकमध्ये पुन्हा समावेश झाला आणि ऑलिंपिकच्या इतिहासातली सर्वांत खराब कामगिरीची नोंद झाली. सर्व स्पर्धकांमध्ये आपण शेवटच्या क्रमांकावर राहिलो. रिओमध्ये उपान्त्यपूर्व फेरीत पराभूत झालेल्या भारतीय पुरुष संघाचा आठवा क्रमांक राहिला. ऑलिंपिकबाहेर ते बाराव्यावरून आठवा क्रमांक ही प्रगतीच होती! टोकियो ऑलिंपिकमध्ये आपण पहिल्या चारमध्ये राहणार हे  निश्चित.

महिला हॉकी संघाची कहाणी तर ह्याहून चित्तचमत्कारिक आहे. मॉस्को ऑलिंपिकमध्ये पहिल्यांदा महिला हॉकीचा समावेश झाला. त्यात आपलं कांस्यपदक थोडक्यात हुकलं. त्यानंतर तब्बल तीन तपांनंतर, म्हणजे रिओ ऑलिंपिकमध्येच भारतीय महिलांना संधी मिळाली. तिथं एकही सामना जिंकता न आलेल्या भारतीय महिला सर्व स्पर्धकांमध्ये तळाला राहिल्या. टोकियोमध्ये गटातील पहिल्या तीन लढतींमध्ये पराभूत झाल्यानंतर आपल्या मुलींनी घेतलेली झेप विलक्षण आहे. साखळीतले शेवटचे दोन सामने जिंकून उपान्त्यपूर्व फेरी गाठताना आपली दमछाक झाली. पण उपान्त्यपूर्व सामन्यात बलाढ्य ऑस्ट्रेलियाला नमवून रानी रामपालच्या सहकाऱ्यांनी विजिगिषू वृत्तीचं दर्शन घडवलं आहे. आता अपेक्षा आहे दुहेरी मुकुटाची!

बीजिंग (२००८)

मायकेल फेल्प्स आणि उसेन बोल्ट ह्यांनी गाजविलेलं ऑलिंपिक सुरुवातीपासून चर्चेत राहिलं, ते यजमान चीन असल्यामुळे. दोन दशकांनंतर पुन्हा आशियाई देशाला यजमानपद मिळालं होतं. भारतासाठी महत्त्वाची आणि खेदजनक बाब म्हणजे ऑलिंपिकच्या इतिहासात पहिल्यांदाच भारतीय संघ स्पर्धेसाठी पात्र ठरला नाही. तब्बल ८० वर्षांत पहिल्यांदाच. पात्रता फेरीत इंग्लंडने भारताला हरवून ऑलिंपिकची कवाडं किलकिली होऊ दिली नाहीत. ह्या स्पर्धेत हॉकीच्या पदकांसाठीच्या लढतींपर्यंत एकही आशियाई संघ पोहोचला नाही.

असं असलं तरी भारतासाठी हे ऑलिंपिक संस्मरणीय आहे. व्यक्तिगत क्रीडा-प्रकारातील पहिलं सुवर्णपदक देशाला मिळवून दिलं ते अभिनव बिंद्रा ह्याने. दहा मीटर एअर रायफलमध्ये त्यानं ही ऐतिहासिक सोनेरी कामगिरी केली. मुष्टियुद्धात विजेंदर सिंगने मिडलवेट गटात आणि सुशीलकुमारने फ्री स्टाईल कुस्तीमध्ये ६६ किलो गटात कांस्यपदक जिंकलं. व्यक्तिगत तीन पदके ही भारताची आतापर्यंतची सर्वोत्तम कामगिरी होय.

पुरुष

बारा संघ आणि त्यांची दोन गटांमध्ये विभागणी ही पद्धत आता रूढ झाली. ‘अ’ गटातून स्पेन व जर्मनी ह्यांनी बाद फेरी गाठली. त्यानंतर दक्षिण कोरिया, न्यूझीलंड, बेल्जियम व यजमान चीन ह्यांचा क्रमांक लागला. स्पेनने पाचपैकी चार सामने जिंकले व एक पराभव स्वीकारला, तो जर्मनीविरुद्ध. जर्मनीने तीन लढती जिंकताना दोन बरोबरीत सोडविल्या. बेल्जियमशी झालेली १-१ बरोबरी काहीशी अनपेक्षित होती. स्पेनने सर्वांत मोठा विजय (४-२) मिळविला तो बेल्जियमशीच. पहिल्याच ऑलिंपिकमध्ये चीनची पाटी साखळीत कोरीच राहिली. गटातील तीन लढती बरोबरीत सुटल्या.

द नेदरलँड्स व ऑस्ट्रेलिया ह्यांनी ‘ब’ गटातून उपान्त्य फेरीत प्रवेश केला. इंग्लंड, पाकिस्तान, कॅनडा व दक्षिण आफ्रिका अशी बाकीची क्रमवारी राहिली. नेदरलँड्सने चार सामने जिंकले व एक बरोबरी झाली. ऑस्ट्रेलियाशी त्यांचा सामना २-२ बरोबरीत सुटला. त्यांचा सर्वांत मोठा विजय (५-०) दक्षिण आफ्रिकेविरुद्ध होता. ऑस्ट्रेलियाही अपराजित राहिला, तरी त्यांच्या दोन लढती बरोबरीत सुटल्या. दक्षिण आफ्रिकेविरुद्ध कांगारूंनी गोलाचे दशक केले. त्यात एली मॅथिसनचा वाटा तीन गोलांचा होता.

उपान्त्य फेरीचे सामने २१ ऑगस्ट रोजी झाले. नेदरलँड्स-जर्मनी सामना अतिशय चुरशीचा झाला. जादा वेळेनंतरही १-१ अशी बरोबरी कायम राहिली. पेनल्टी स्ट्रोकवर  जर्मनीने ४-३ यश मिळविले. दुसरी लढतही अटीतटीची झाली. स्पेनने ऑस्ट्रेलियाचा प्रतिकार ३-२ असा मोडून १६ वर्षांनी अंतिम फेरी गाठली. त्यात दोन गोल करणाऱ्या एदुआर्दचा मोलाचा वाटा होता. ऑस्ट्रेलियाने नेदरलँड्सवर ६-२ असा सहज विजय मिळवित कांस्यपदक जिंकले.

जर्मनी व स्पेन यांच्यातील अंतिम सामना २३ ऑगस्ट रोजी झाला. जर्मनीच्या ख्रिस्तोफर झेलर याने सोळाव्या मिनिटाला केलेला गोल सामन्यातील एकमेव व निर्णायक ठरला. आटोकाट प्रयत्न करूनही बरोबरी साधता न आल्याने स्पेनला रौप्यपदकावरच समाधान मानावे लागले. नेदरलँड्सच्या ताएकेमा ताएके याने सर्वाधिक ११ गोल केले. पाकिस्तानची मोठी घसरण होऊन पहिल्यांदाच आठव्या क्रमांकावर फेकला गेला. 

महिला

संघांच्या संख्येत दोनाने वाढ झाली. ह्या १२ संघांची दोन गटांत विभागणी करण्यात आली. गटातील पहिले दोन संघ उपान्त्य फेरीसाठी पात्र ठरले. द नेदरलँड्स व चीन ह्यांनी ‘अ’ गटात अनुक्रमे पहिला व दुसरा क्रमांक मिळविला. द नेदरलँड्सने पाचही सामने सहज जिंकले. दक्षिण आफ्रिकेवर त्यांनी सहा गोलांनी मात केली. चीन व ऑस्ट्रेलिया ह्यांची कामगिरी समान होती – तीन विजय, एक बरोबरी व एक पराभव. पण त्यांच्यातील लढत बरोबरीत सुटल्याने यजमानांनी उत्तम गोलफरकाच्या आधारे उपान्त्य फेरी गाठली. ज्या दक्षिण कोरियाने ऑस्ट्रेलियाशी ४-५ अशी कडवी झुंज दिली, त्या कोरियावर चीनने ६-१ असा दणदणीत विजय मिळविला. ह्याच सामन्यातला फरक शेवटी महत्त्वाचा ठरला.

‘ब’ गटातून जर्मनीने पहिला व अर्जेंटिनाने दुसरा क्रमांक मिळवला. पाचपैकी चार सामने जिंकणाऱ्या जर्मनीला अर्जेंटिनाने नमवले, ते ४-० अशा एकतर्फी झालेल्या सामन्यात. अर्जेंटिनाने तीन सामने जिंकले व ब्रिटन आणि इंग्लंड ह्यांच्याविरुद्धच्या लढती बरोबरीत सुटल्या. उपान्त्य लढती २० ऑगस्ट रोजी झाल्या. पहिल्या चुरशीच्या सामन्यात चीनने जर्मनीवर ३-२ विजय मिळवून तिसऱ्या ऑलिंपिकमध्येच अंतिम फेरी गाठली. नेदरलँडसने अर्जेंटिनाचे आव्हान ५-२ असे सहज मोडीत काढले. कांस्यपदकासाठीच्या सामन्यात अर्जेंटिनाने जर्मनीचा ३-१ असा सहज पराभव केला.

अंतिम लढतीत द नेदरलँड्सने यजमानांची डाळ शिजू दिली नाही. सामना २-० गोलने जिंकत नेदरलँड्सने २४ वर्षांनंतर सुवर्ण पटकाविले. स्पर्धेत सर्वाधिक ११ गोल करण्याचा मान नेदरलँड्सच्या मार्टिज पाउमेन हिने पटकाविला.

लंडन (२०१२)

वैयक्तिक क्रीडा प्रकारांमध्ये दोन रौप्य व चार कांस्यपदके अशी कामगिरी भारत करीत असतानाच दुसरीकडे हॉकीमधले अपयश जिव्हारी लागणारे होते. एका ऑलिंपिकच्या खंडानंतर भारताने पात्रता फेरी ओलांडून प्रवेश मिळविला खरा; पण इतिहासातील सर्वांत वाईट कामगिरीची नोंद लंडन येथेच झाली. अंतिम क्रमवारीत भारत तळाला राहिला.

पुरुष

‘ब’ गटात असलेला भारतीय संघ साखळी सामन्यांनंतर तळाला राहिला. भारताला एकही सामना जिंकता आला नाही. एवढेच नव्हे, तर पाच सामन्यांमध्ये मिळून भारताला फक्त सहा गोल करता आले. पहिल्याच सामन्यात आपण द नेदरलँड्सला थोडं झुंजवलं. त्यांची पूर्वार्धातील दोन गोलची आघाडी भरून बरोबरी साधली ती धरमवीर सिंग व शिवेंद्रसिंग ह्यांनी अनुक्रमे पंचेचाळिसाव्या व अठ्ठेचाळिसाव्या मिनिटाला केलेल्या गोलांमुळे. पण व्हॅन डर वीर्डन मिंक ह्यानं एकावनाव्या मिनिटाला विजयी गोल केला.

न्यूझीलंडविरुद्धच्या सामन्यात दुसऱ्याच मिनिटाला संदीप सिंग ह्यानं गोल करून भारताला आघाडी मिळवून दिली. पण त्यानंतर न्यूझीलंडने पूर्वार्धातच तीन गोल केले. पूर्वार्धातल्या गोलफलकावरच सामन्याचा निकाल लागला. जर्मनीकडून २-५ पराभूत झाल्यावर भारताच्या आशा जवळपास मावळल्याच होत्या. ह्या सामन्यात रघुनाथ व तुषार खांडेकर ह्यांनी गोल केले. दक्षिण कोरियानं ४-१ आणि बेल्जियमनं ३-० असे विजय मिळवून भारत गटात तळाला राहील, ह्याची काळजी घेतली. पण अजून मानहानी होणं बाकी होतं. अकरा-बारा क्रमांकाच्या लढतीत दक्षिण आफ्रिकेनं त्यांच्या ऑलिंपिक इतिहासातला सर्वांत मोठा विजय नोंदविला. त्यांनी भारताला ३-२ असं हरवलं! ऑलिंपिकमध्ये सर्वाधिक सुवर्णपदके जिंकणाऱ्या भारतावर अशा रीतीने तळाचा मानकरी होण्याची वेळ ओढावली. खेळलेल्या सर्व सामन्यांत हार पत्करावी लागलेलं हे पहिलंच ऑलिंपिक.

माजी ऑलिंपियन धनराज पिल्ले ह्यानं ह्या सुमार कामगिरीबद्दल पदाधिकारी, ऑस्ट्रेलियन प्रशिक्षक मायकेल नॉब्स व त्यांचे सहकारी ह्यांना दोषी ठरवलं. ह्या संघाची ऑलिंपिक खेळण्याची पात्रताच नव्हती, अशी कडवट टीका महंमद शाहीद ह्यांनी केली.

'ब' गटात नेदरलँड्सने पहिला व जर्मनीने दुसरा क्रमांक मिळविला. त्यानंतर बेल्जियम, दक्षिण कोरिया, न्यूझीलंड  ह्यांचे क्रमांक लागले. नेदरलँड्सने पाचही सामने जिंकले. न्यूझीलंडवर त्यांनी ५-१ असा मोठा विजय मिळविला. जर्मनीची तीन विजय, प्रत्येकी एक बरोबरी व एक पराभव ही कामगिरी उपान्त्य फेरीसाठी पुरेशी ठरली.

ऑस्ट्रेलिया व यजमान इंग्लंड ह्यांनी ‘अ’ गटातून निर्विविदपणे उपान्त्य फेरीची जागा निश्चित केली. दोन्ही संघ साखळीत अपराजित राहिले. स्पेन, पाकिस्तान, अर्जेंटिना व दक्षिण आफ्रिका अशी नंतरची क्रमवारी राहिली. ऑस्ट्रेलियाने तीन सामने जिंकले व दोन बरोबरीत सुटले. दक्षिण आफ्रिकेचा धुव्वा (६-०, त्यात जेमी ड्वायरचे तीन गोल), स्पेनवर सहज मात (५-०) आणि पाकिस्तानविरुद्ध सात गोलांचा धडाका, ही त्यांची कामगिरी. अर्जेंटिना व इंग्लंड ह्यांच्या बरोबरचे सामने बरोबरीत राहिले, तरी त्यात अनुक्रमे दोन व तीन गोलांची नोंद झाली. यजमानांनी अर्जेंटिना व पाकिस्तान यांच्यावर समान गोलफरकाने (४-१) मात केली. दक्षिण आफ्रिका व स्पेन यांच्याविरुद्ध मात्र त्यांना बरोबरीत समाधान मानावे लागले.

उपान्त्य लढती ९ ऑगस्ट रोजी झाल्या. पहिल्या लढतीत जर्मनीने ऑस्ट्रेलियावर ४-२ असा सहज विजय मिळविला. दुसरी लढत खूप एकतर्फी झाली. स्पर्धेतील सर्वाधिक गोलांची नोंद करताना नेदरलँड्सने यजमानांचा ९-२ असा धुव्वा उडविला. त्यात बिली बाकर व रॉड्रीक वेश्तोफ ह्यांचे प्रत्येकी तीन गोल होते. कांस्यपदकासाठी झालेल्या सामन्यातही इंग्लंडची निराशा झाली. ऑस्ट्रेलियाने त्यांना ३-१ असे पराभूत केले.

स्पर्धेतील अंतिम सामना ११ ऑगस्ट रोजी झाला. यान फिलीप याने तेहेतिसाव्या मिनिटाला गोल करून जर्मनीला आघाडीवर नेले. व्हॅन डर वीर्डन मिंक याने चोपन्नाव्या मिनिटाला बरोबरी साधली. फिलीपने सहासष्टाव्या मिनिटाला गोल करून मिळविलेली आघाडी जर्मनीने कायम ठेवली. गटात नेदरलँड्सकडून झालेल्या पराभवाची जर्मनीने २-१ अशी मोक्याच्या वेळी परतफेड करून १६ वर्षांनंतर सुवर्णपदकावर नाव कोरले. स्पर्धेत सर्वाधिक आठ गोल नोंदविण्याचा पराक्रम व्हॅन डर वीर्डन मिंक याच्या नावावर नोंदला गेला.

महिला

बारा संघांची विभागणी दोन गटांत व गटांतील पहिले दोन संघ उपान्त्य फेरीसाठी, ही पद्धत महिला स्पर्धेतही कायम झाली. द नेदरलँड्स व ग्रेट ब्रिटन यांनी ‘अ’ गटातून अनुक्रमे पहिले व दुसरे स्थान मिळविले. नेदरलँड्सने पाचही सामने सहज जिंकले. त्यांचा सर्वांत मोठा विजय बेल्जियमविरुद्ध ३-० असा होता. बाकी कोणत्याच सामन्यात त्यांना एकहून अधिक गोलफरकाने विजय मिळाला नाही. यजमानांच्या महिलांनी तीन सामने जिंकले, तर दोनमध्ये पराभव पत्करला. जपान (४-०) व बेल्जियम (३-०) यांच्याविरुद्धचे त्यांचे विजय सफाईदार होते. त्याच वेळी चीनकडून त्यांना पराभवाचा धक्का बसला. चीन व दक्षिण कोरिया यांनी प्रत्येकी दोन, जपानने एक सामना जिंकला. बेल्जियमचा संघ सर्व सामन्यांमध्ये पराभूत झाला.

तीन विजय, एक बरोबरी व एक पराभव अशी समान कामगिरी असलेल्या अर्जेंटिना, न्यूझीलंड व ऑस्ट्रेलिया यांच्यामध्ये ‘ब’ गटात मोठीच चुरस होती. तथापि सरस गोलफरकामुळे अर्जेंटिना (१२ गोल केले, ४ स्वीकारले) अव्वल व न्यूझीलंडचा संघ (९ गोल केले, ५ स्वीकारले) दुसऱ्या क्रमांकावर आला. ऑस्ट्रेलियाचा संघ या स्पर्धेत (५ गोल केले, २ स्वीकारले) फारच मागे पडला. दक्षिण आफ्रिकेला अर्जेंटिनाने ७-१, न्यूझीलंडने ४-१ असे सहज हरविले. ऑस्ट्रेलियाने मिळविलेला १-० असा निसटता विजय अंतिमतः महागात गेला. गटाच्या तळाशी राहिलेल्या युनायटेड स्टेट्स ऑफ अमेरिका संघाने एकमेव विजय मिळविताना अर्जेंटिनाला १-० असा धक्का दिला. याच अमेरिका संघावर दक्षिण आफ्रिकेने ७-० असा दणदणीत विजय मिळविला! न्यूझीलंडने ऑस्ट्रेलियावर मात केली आणि ऑस्ट्रेलियाने अर्जेंटिनाशी गोलशून्य बरोबरी साधली.

उपान्त्य लढती ८ ऑगस्ट रोजी झाल्या. नेदरलँड्स-न्यूझीलंड सामना जादा वेळेनंतरही २-२ बरोबरीत राहिला. पेनल्टी स्ट्रोकच्या लढाईत नेदरलँड्सने ३-१ अशी बाजी मारून सलग तिसऱ्यांदा अंतिम फेरी गाठली. यजमानांचा प्रतिकार अर्जेंटिनाने २-१ असा मोडून काढला व एक तपानंतर सुवर्णपदकासाठी झुंजण्याची तयारी केली. कांस्यपदकासाठी झालेल्या सामन्यात इंग्लंडने न्यूझीलंडवर ३-१ विजय मिळविला.

दि. १० ऑगस्टला झालेला अंतिम सामना तेवढा रंगला नाही. डर्क्स व्हॅन डॅन ह्युवेल व मार्टिज पाउमेन यांनी गोल करून नेदरलँड्सला आघाडीवर नेले. ही आघाडी कमी करणेही अर्जेंटिनाला जमले नाही. सलग दुसऱ्या स्पर्धेत नेदरलँड्सचा संघ सुवर्णपदकाचा मानकरी बनला.

रिओ-दी-जानेरो (२०१६) 

पी. व्ही. सिंधू हिने बॅडमिंटनमध्ये मिळविलेले रौप्य व कुस्तीत साक्षी मलिकने जिंकलेले कांस्यपदक एवढीच काय ती या ऑलिंपिकमधील भारताची लक्षणीय कामगिरी. नव्या उमेदीने उतरलेल्या हॉकीच्या पुरुष संघाला पदकापर्यंत मजल मारता आली नाही; तथापि क्रमवारीत थोडी सुधारणा झाली. महिला संघालाही तीन तपांनंतर प्रवेश मिळाला. एकूण क्रमवारीत हा संघ शेवटचा ठरला.

पुरुष

स्पर्धेच्या स्वरूपात थोडा बदल करण्यात आला. एकूण १२ संघांची दोन गटांमध्ये विभागणी व त्यांच्यात साखळी सामने कायम राहिले. प्रत्येक गटातील पहिले चार संघ उपान्त्यपूर्व फेरीसाठी निवडण्यात आले. त्याचा काहीसा फायदा भारताला झाला. अंतिम सामना खेळणारे दोन्ही संघ पहिल्यांदाच तेथे पोहोचले होते. त्यामुळे हॉकीजगताला नवे सुवर्ण व रौप्यपदकविजेते मिळाले. पाकिस्तानचा संघ पहिल्यांदाच ऑलिंपिकसाठी अपात्र ठरला, हेही एक वेगळेपण.

‘ब’ गटातून अनुक्रमे जर्मनी, द नेदरलँड्स, अर्जेंटिना व भारत बाद फेरीसाठी पात्र ठरले. भारताने आयर्लंडविरुद्धची सलामीची लढत ३-२ जिंकली. खरं तर  पूर्वार्धातपर्यंत आपल्याकडे दोन गोलची आघाडी होती. उत्तरार्धात आयर्लंडने दोन गोल करून अंतर कमी केलं. रुपिंदरपाल सिंगनं दोन व रघुनाथनं एक गोल केला. पुढची लढत जर्मनीशी होती. त्यात १-२ असा पराभव झाला. एकमेव गोल रुपिंदरपाल ह्यानंच केला.

पुरुषांच्या ‘ब’ गटात भारताचा सलामीचा सामना आयर्लंडशी झाला.
पुढे जाणाऱ्या मायकेल डार्लिंगला अडवणारा सरदार सिंग.
(ऑलिंपिक समितीच्या संकेतस्थळाच्या सौजन्याने)

अर्जेंटिनाविरुद्ध २-१ विजय मिळवून भारतानं आव्हान जिवंत ठेवलं. चिंगलसेना सिंग व कोथाजित सिंग ह्यांनी गोल केले. थोडी आशा निर्माण झाली असतानाच पुढच्या सामन्यात द नेदरलँड्सविरुद्ध आपला १-२ पराभव झाला. रघुनाथनं हा गोल केला. कॅनडाविरुद्ध धक्कादायकरीत्या २-२ बरोबरी झाली. गटातील अन्य चारही संघांनी कॅनडाविरुद्ध विजय मिळवला होता, हे लक्षणीय. उपान्त्यपूर्व फेरीत प्रवेश मिळाला, हीच भारतासाठी जमेची बाजू होय.

उपान्त्यपूर्व फेरीत मात्र भारताचा टिकाव लागला नाही. बेल्जियमनं हा सामना ३-१ असा सहज जिंकला. एकमेव गोल केला तो अक्षदीप सिंग ह्यानं. ऑलिंपिकबाहेर ते आठवा क्रमांक अशी भारताची 'प्रगती' होती, ह्यावरच समाधान मानणं भाग पडलं.

‘ब’ गटातून जर्मनी व द नेदंरलँड्स ह्यांनी अनुक्रमे पहिला व दुसरा क्रमांक मिळवला. जर्मनीने चार सामने जिंकले व एकात बरोबरी झाली. नेदरलँड्सची कामगिरी तीन विजय, एक पराभव व एक बरोबरी होती. नेदरलँड्सने कॅनडावर ७-० व आयर्लंडवर ५-० असा मोठा विजय मिळविला. जर्मनीनेही कॅनडाला ६-२ असं सहज पराभूत केलं. गटात पहिले दोन क्रमांक मिळविणाऱ्या संघांशी बरोबरी साधण्याची कामगिरी अर्जेंटिनाने केली व भारतापेक्षा एक पराभव कमी स्वीकारून गटात तिसरं स्थानं मिळवलं. 

‘अ’ गटातून बेल्जियम, स्पेन, ऑस्ट्रेलिया व न्यूझीलंड संघांनी बाद फेरीत प्रवेश केला. माजी यजमान ग्रेट ब्रिटन पाचव्या व यजमान ब्राझील संघ शेवटच्या क्रमांकावर राहिला. बेल्जियमने पाचपैकी चार सामने जिंकताना २१ गोल केले. स्पेन व ऑस्ट्रेलिया ह्यांनी प्रत्येकी तीन लढती जिंकल्या. स्पेनने एक पराभव व एक बरोबरी साधली. ऑस्ट्रेलियाचा मात्र दोन सामन्यांत पराभव झाला. न्यूझीलंडने दोन सामने जिंकले. ब्राझीलविरुद्धच्या लढतीत बेल्जियमने डझनभर गोल केले. न्यूझीलंड, ऑस्ट्रेलिया व इंग्लंड ह्यांनीही ब्राझीलविरुद्ध प्रत्येकी नऊ गोल नोंदवून दिवाळी साजरी केली. तुलनेने स्पेनची लढत यजमानांसाठी कमी गोलांची ठरली; तरीही त्यांना सात गोल स्वीकारावेच लागले. यजमानांकडून एकमेव गोल स्टिफन स्मिथने इंग्लंडविरुद्धच्या सामन्यात केला. बेल्जियमला गटात एकमेव पराभव पत्करावा लागला तो न्यूझीलंडकडून (१-३). गटातील दोन सामने बरोबरीत सुटले.

उपान्त्यपूर्व फेरीचे सर्व सामने १४ ऑगस्ट रोजी झाले. अर्जेंटिनाने स्पेनचा २-१, नेदरलँड्सने ऑस्ट्रेलियाचा ४-० आणि जर्मनीने न्यूझीलंडचा ३-२ असा पराभव केला. पदकासाठीच्या लढतींमध्ये आशियाचा एकही संघ नाही, असे हे सलग चौथे ऑलिंपिक होय. उपान्त्य लढती १६ ऑगस्ट रोजी पार पडल्या. पहिल्या सामन्यात अर्जेंटिनाने गतविजेत्या जर्मनीवर ५-२ अशी सहज मात केली. गोन्झालो पेईलट याने विजेत्यांकडून हॅटट्रिक साधली. बेल्जियमन नेदरलँड्सला ३-१ असे सहज नमविले. कांस्यपदकासाठी जर्मनी व नेदरलँड्स यांच्यात झालेला सामना जादा वेळेतही १-१ असा बरोबरीत राहिला. पेनल्टी स्ट्रोकच्या लढतीत जर्मनीने ४-३ असा विजय मिळविला.

बेल्जियम व अर्जेंटिना या दोन्ही संघांसाठी पहिलाच अनुभव असलेला अंतिम सामना १८ ऑगस्टला झाला. बेल्जियमच्या कॉसिन्स टाँगी याने तिसऱ्याच मिनिटाला गोल करून आघाडी मिळविली. पण त्यानंतरच्या १९ मिनिटांत तीन गोल करून अर्जेंटिंनाने धडकी भरवली. उत्तरार्धात बोकार्डने एक गोल केला आणि त्याला अर्जेंटिनाच्या माझिलीकडून उत्तर मिळाले. ही लढत ४-२ अशी जिंकून अर्जेंटिनाने पहिले सुवर्णपदक पटकाविले. गोन्झालो पेईलट (अर्जेंटिना) याने स्पर्धेत सर्वाधिक ११ गोल केले. व्हॅन डर वीर्डन मिंक (नेदरलँड्स) याने ९ व मॉरित्झ फर्स्ट (जर्मनी) याने सात गोल केले. अंतिम क्रमवारी अशी : ५) स्पेन, ६) ऑस्ट्रेलिया, ७) न्यूझीलंड, ८) भारत, ९) इंग्लंड, १०) आयर्लंड, ११) कॅनडा आणि १२) ब्राझील.

महिला

पुरुष गटाप्रमाणेच महिलांच्या स्पर्धेचे स्वरूप ठेवण्यात आले. सहभागी चारही आशियाई देश तळाच्या चार क्रमांकावर राहिले. ‘अ’ गटातून द नेदरलँड्स, न्यूझीलंड, जर्मनी व स्पेन यांनी बाद फेरीत प्रवेश केला. चीन व दक्षिण कोरिया अनुक्रमे पाचव्या व सहाव्या क्रमांकावर राहिले. नेदरलँडसने चार विजय व एक बरोबरी अशी कामगिरी केली. स्पेनविरुद्ध त्यांनी ५-० आणि दक्षिण कोरियाविरुद्ध ४-० असा सहज विजय मिळविला. चीनने मात्र त्यांना झुंजविले (०-१). न्यूझीलंडने नेदरलँड्सशी १-१ बरोबरी साधली. न्यूझीलंडची कामगिरी तीन विजय, एक पराभव व एक बरोबरी अशी होती. जर्मनी व स्पेन यांनी प्रत्येकी दोन लढतींमध्ये जय मिळविला. चीनने दोन लढती अनिर्णीत राखताना गोलफरकही लक्षणीय राखला. त्यांनी तीन गोल केले व प्रतिस्पर्ध्यांना फक्त पाच गोल करू दिले.

‘ब’ गटातून ग्रेट ब्रिटन, युनायटेड स्टेट्स ऑफ अमेरिका, ऑस्ट्रेलिया व अर्जेंटिना यांनी बाद फेरी गाठली. जपान पाचव्या व भारत सहाव्या क्रमांकावर राहिला. इंग्लंडने पाचही सामने जिंकले. त्यात भारताविरुद्धचा विजय सर्वांत मोठा (३-०) होता. अमेरिकेने इंग्लंडविरुद्धची लढत वगळता चारही सामने जिंकले. ऑस्ट्रेलियाची कामगिरी तीन विजय व दोन पराभव आणि अर्जेंटिनाचे यश दोन विजय व तीन पराभव असे होते. जपान व भारत यांना एकही लढत जिंकता आली नाही. या दोन्ही संघांमधील सामना २-२ असा अनिर्णीत राहिला. सरस गोलफरकाच्या बळावर जपान भारताच्या पुढे राहिला.

उपान्त्यपूर्व फेरीच्या लढती १५ ऑगस्ट रोजी झाल्या. त्यात न्यूझीलंडने ऑस्ट्रेलियाचा ४-२, जर्मनीने अमेरिकेचा २-१, इंग्लंडने स्पेनचा ३-१ आणि नेदरलँड्सने अर्जेंटिनाचा ३-२ असा पराभव केला. उपान्त्य सामने दि. १७ ऑगस्टला झाले. त्यातली नेदरलँड्स व जर्मनी ही पहिलीच लढत मोठ्या चुरशीची झाली. जादा वेळेतही १-१ अशी बरोबरी राहिल्याने पेनल्टीची मदत घ्यावी लागली. त्यात नेदरलँड्सने ४-३ असा निसटता विजय मिळविला. दुसरा सामना मात्र एकतर्फी झाला. त्यात इंग्लंडने न्यूझीलंडला ३-० असे सहज पराभूत केले. त्यात अॅलेक्स डॅन्सनच्या दोन गोलांचा वाटा मोलाचा होता. जर्मनीने न्यूझीलंडला २-१ असे हरवून कांस्यपदक जिंकले.

स्पर्धेची अंतिम लढत १९ ऑगस्ट रोजी झाली व त्यात पूर्वार्धापासूनच विलक्षण चुरस होती. नियमित वेळेत गोलफलक ३-३ असा राहिला. सुवर्णपदकविजेता ठरविण्यासाठी पेनल्टी स्ट्रोक्सकडे वळावे लागले. इंग्लंडकडून सोफी ब्रे व होली वेब यांनी संधी साधली. इंग्लंडची गोलरक्षक मॅडी हिंच हिच्या अप्रतिम कामगिरीमुळे नेदरलँड्सचे सर्व फटके निष्फळ ठरले आणि त्यामुळे इंग्लंडने २-० असा विजय मिळविला. त्यांचे हे पहिलेच सुवर्णपदक होय. स्पर्धेत सर्वाधिक पाच गोल करण्याचा पराक्रम केटी बाम (अमेरिका), मार्टजी पाउमेन (नेदरलँड्स) व ॲलेक्स डॅन्सन (इंग्लंड) यांनी केला. अंतिम क्रमवारी अशी : ५) अमेरिका, ६) ऑस्ट्रेलिया, ७) अर्जेंटिना, ८) स्पेन, ९) चीन, १०) जपान, ११) दक्षिण कोरिया आणि १२) भारत.

(मालिका पूर्ण. ह्यानंतरचा लेख भारतीय संघांनी पदके पटकावल्यावर...)

......

(संदर्भ - olympics.com, olympedia.org, theguardian.com आणि विकिपीडिया, आंतरराष्ट्रीय हॉकी महासंघ, आंतरराष्ट्रीय ऑलिंपिक समिती, भारतीय हॉकी ह्यांची संकेतस्थळे.)

....

आधीचे भाग इथे वाचा

https://khidaki.blogspot.com/2021/07/OlyHockey1.html

https://khidaki.blogspot.com/2021/07/OlyHockey2.html

https://khidaki.blogspot.com/2021/07/OlyHockey3.htm

https://khidaki.blogspot.com/2021/07/OlyHockey4.html

https://khidaki.blogspot.com/2021/07/OlyHockey5.html

https://khidaki.blogspot.com/2021/07/OlyHockey6.html

https://khidaki.blogspot.com/2021/07/OlyHockey7.html

https://khidaki.blogspot.com/2021/07/OlyHockey8.html

.....

#भारतआणिऑलिंपिक #हॉकीचे_सुवर्णयुग #OlympicsHockey #IndiaInOlympics

#Olympics #India #hockey #TokyoOlympics #GoldMedal #MensHockey #WomensHockey

#Beijing 2008 #London2012 #Rio2016 #TokyoFirstFour

देणाऱ्याने नि खाणाऱ्याने...

तसं पाहिलं तर खाण्याशी आपल्या सगळ्यांचा नित्य संबंध असतो. असं असतानाही 'खाण्या'बाबत पोलिस खात्याकडंच सगळे बोट दाखवतात. ह्या आठवड्यात तसंच झालं. पुण्यातली बिर्याणी गाजली. मसालेदार नसलेलं, फार तेलकट नसलेलं असं सात्त्विक नि साजूक तुपातलं खाणं अचानक चर्चेत आलं. त्यावरून आठवली एक जुनी रचना. आठ वर्षांपूर्वी, तेव्हाच्या मंत्र्याने पोलिसांच्या 'खाण्या'बद्दलच जाहीर विधान केलं होतं. त्या वेळी लिहिलेली ही विरुपिका....

(अर्कचित्र सौजन्य - https://www.pngitem.com)

विंदा ते आबा - एक विरुपिका!

देणाऱ्याने देत जावे

लिहून गेलेत विंदा

खाणाऱ्याने खात ऱ्हावे

सांगून राह्यलेत आबा

पगार म्हणे नाही पुरत

'हप्ता'ही त्यात नाही सरत

खिशात काहीच नाही उरत

म्हणूनच खाती परत परत

जेवण करायला पोटभर

लागतात रुपड्या बारा

तेवढाही पगार मिळेना

गरिबीचे वाजले तीन-तेरा

 

ज्याच्या हाती आहे पद

त्याने थोडी खावी साय

टिकवणार नाही हातावर

त्याची उद्धरावी आय-माय

 

मिळेल जेव्हा संधी तेव्हा

मटकावून टाकावे लोणी

कशाला उगा डोळेझाकणी

पाह्यला ते वेडंय का कुणी?

तलाठी अडवितोय सात-बारा

पाटकरी जिरवून राहिलाय झरा

रावसाहेबांना आणि भाऊसाहेबांना

भरवावाच लागतो की रोज तोबरा

'तराजू'ही तिकडे झुकतो

पारड्यात ज्या पैसा पडतो

कसला न्याय नि कसलं काय

पदरात पडेल ते आपलंच हाय

शिक्षण, पाणी, वीज, महसूल

हरेक खात्याचा एक उसूल

उद्याचं कोणी काय पाह्यलंय

आत्ताच दाबून करा वसूल!

झाल्या कामाशी असे मतलब

दाबावी जमेल तशी मूठ

नीती, तत्त्व, शील-चारित्र्य

बाता सगळ्या, सारेच झूठ!

इकडे चरत तिकडे चरत

यांचे पोट नाहीच भरत

'आब्बा', 'आब्बा' करत

कोणीच कसे नाही ढेकरत?

 

तणकट हे कसलं माजलंय

तुम्हाला अन् पिकाचं पडलंय

चोरसाहेब मलिदा चाखतोय

धनी बिचारा धत्तुरा खातोय

 

कायदा मोडतोय

पैसा मोजतोय

देशातला आम आदमी

सुखात की हो जगतोय...

 

उंदराला असते मांजर साक्ष

कशाला तिरपा भोळा कटाक्ष?

आठवडाभर म्हणे राहून 'दक्ष'

साफ कसे होतील सगळे कक्ष?

 

एवढं एक आता करा राव

सगळ्यांनी मिळून लावा नेट

सगळ्या सगळ्या ऑफिसातले

जाहीर करून टाका रेट!

.

.

.

देणाऱ्याचे हात घ्यावे,

काही तरीच सांगताय विंदा!

खाणाऱ्याचे तोंड दाबावे

बघताय काय तुम्ही आबा?

- 'हप्ता'भर 'भुकेला' आम आदमी

..........

('पगार कमी असल्यामुळेच पोलिस लाच खातात' असे राजा हरिश्चंद्री थाटाचे विधान ऐकण्यात आले. त्याबद्दल संबंधितांना म्हणे खरे बोलण्याचे नोबेलच्या धर्तीचे 'गोबेल्स' पारितोषिक मिळणार आहे!)

(चार/ऑगस्ट/तेरा)

(पूर्वप्रसिद्धी - 'सकाळ साप्ताहिक')

...

#police #corruption #punepolice #biryani #maharashtra #audioclip #viral #policestationlimit #विंदा #आबा

पदकांच्या दिशेने काही पावले

टोकियो ऑलिंपिकचे यजमान असलेल्या जपानचा शुक्रवारी भारतीय हॉकी संघानं
दणदणीत पराभव केला. गोल केल्यानंतर गुजरंतसिंग ह्याने (उजवीकडे)
सहकाऱ्यांसोबत जल्लोष केला. (छायाचित्र सौजन्य - 'द हिंदू'/ए.पी.)

टोकियो ऑलिंपिकमध्ये पहिल्या दिवसाच्या रुपेरी यशानंतर आपल्या पदरी काहीच पडलेलं नाही. असं असलं तरी शुक्रवारची (दि. ३० जुलै) वाटचाल मात्र काही पदकांच्या दिशेने झाली, एवढं नक्की. त्याचं श्रेय प्रामुख्यानं सिंधू, मुष्टियोद्धा लवलिन आणि पुरुषांचा हॉकी संघ ह्यांना जातं. बाकी ॲथलेटिक्समध्ये आपली कामगिरी सुमार झाली. मराठमोठ्या अविनाश साबळेनं टोकियोत नव्या राष्ट्रीय विक्रमाची नोंद केली, हेही लक्षणीय.

मनप्रीतसिंगच्या संघानं गटातील शेवटच्या सामन्यात यजमान जपानला ५-३ अशी मात दिली आणि दुसरं स्थान, उपान्त्यपूर्व फेरी पक्की केली. ह्या सामन्यात पूर्वार्धातील पहिल्या भागात सहाव्या मिनिटाला विवेकसागर प्रसादचा फटका गोलरक्षक योशी का वा तकाशी ह्यानं अडवला. बाराव्या मिनिटाला सामन्यातला पहिला पेनल्टी कॉर्नर भारताला मिळाला आणि ती संधी साधली हरमनप्रीत सिंगने. त्यानंतर लगेचच सिमरनजित सिंगने दोन वेळा आक्रमण केलं. त्याचा पहिला फटका गोलरक्षक तकाशी ह्यानं आणि दुसरा बचाव फळीतील खेळाडूनं अडवला. आपल्या एकमेव गोलच्या आघाडीवर पहिला चतकोर संपला.

पूर्वार्धातील उत्तरार्धाची सुरुवातच जोरदार झाली. सिमरनजित सिंग सतराव्या मिनिटाला मोठ्या तडफेने गोलजाळ्याकडे चेंडू घेऊन गेला. त्याचा फटका अडवल्याचं समाधान गोलरक्षकाला क्षणभरही लाभलं नाही. कारण गुजरंतसिंगने तीच संधी साधत आलेला चेंडू जाळ्यात ढकलून दुसरा गोल नोंदविला. मग जपानी खेळाडूही सरसावले. त्यांनी आक्रमक चाल रचत एकोणिसाव्या मिनिटाला आघाडी एकाने कमी केली. केंता तनाका ह्यानं हा फिल्ड गोल केला. त्यानंतर भारतीय आक्रमण थोडं ढिलं पडलं. मध्यंतरासाठी खेळ थांबायला मिनिटभर बाकी असताना हार्दिक सिंग ह्यानं दोन वेळा प्रयत्न केला खरा; त्याचे दोन्ही फटके बचाव फळीनं व्यवस्थित अडवले. सेरेन तनाका ह्यानं अखेरच्या मिनिटाला रचलेली चाल फोन ठरली. श्रीजेशचा बचाव भक्कम ठरला.

सामन्याच्या उत्तरार्धाची सुरुवातच मोठी जोरदार झाली. बत्तिसाव्या मिनिटाला सेरेन तनाका ह्याची धडपड व्यर्थ ठरली. पण पुढच्या मिनिटालाच वता नाबे कोता ह्याने गोलजाळ्यापर्यंत धडक मारत जपानला बरोबरी साधून दिली. पुढची चाल भारताची होती. चौतिसाव्या मिनिटाला शमशेरसिंगचा जोरदार फटका थेट जाळ्यात गेला आणि संघ पुन्हा आघाडीवर गेला. सुमितचा असाच एक प्रयत्न गोलरक्षक तकाशीनं वाचवला. त्यानंतर दोन्ही संघ जोरदार प्रयत्न करीत राहिले. त्रेचाळिसाव्या मिनिटाला मिळालेला पेनल्टी कॉर्नर हरमनप्रीत सिंगला गोलात रूपांतरित करता आला नाही. शेवटची पंधरा मिनिटं राहिली तेव्हा आपला संघ ३-२ अशा निसटत्या आघाडीवर होता.

सामन्याचा शेवटचा चतकोर मात्र भारताचा ठरला. नीलकांत शर्मा ह्यानं एकावन्नाव्या मिनिटाला गोल केला. पाच मिनिटांनंतर गजंतरसिंग पुढे आला. पेनल्टी कॉर्नरची संधी त्याने साधली. अखेरचा मिनिट बाकी असताना काझुमा मुराता ह्यानं गोल करून आघाडी एकानं कमी केली. तांत्रिक गोष्टींच्या आधारे पाहिलं, तरी सामन्यावर भारताचंच वर्चस्व दिसून येतं. गोलवर आपले एकूण हल्ले १७ आणि जपानचे ११. जपानचे तिन्ही फिल्ड गोल आहेत. त्यांना केवळ एक पेनल्टी कॉर्नर मिळाला. आपण चारपैकी दोन पेनल्टी कॉर्नरवर गोल केले आणि बाकी तीन फिल्ड गोल होते. सामन्यातील ६९ टक्के वेळ चेंडूचा ताबा आपल्याकडं होता. आणखी एक गोष्ट; भरपूर गोल होऊनही खेळ धसमुसळा झाला नाही, असं दिसतं. कारण पूर्ण सामन्यात पंचांना एकही कार्ड दाखवावं लागलं नाही.

ह्या विजयामुळे दोन गोष्टी झाल्या - भारतानं आजच्या विजयानं गोलफरक 'धन' केला. कालपर्यंत तो शून्य होता. गटातील दुसरं स्थान निर्विवादपणे नक्की झालं.

पी. व्ही. सिंधू...पदकाकडे (छायाचित्र सौजन्य - NDTV/GETTY)

बॅडमिंटनमध्ये पी. व्ही. सिंधू हिनं दोन गेममध्ये सामना संपविण्याचा आपला तडाखा चालूच ठेवला. उपान्त्यपूर्व फेरीत आज तिनं जपानच्या अकाने यामागुची हिचा ५६ मिनिटे चाललेल्या लढतीत २१-१३, २२-२० असा पराभव केला. सिंधूनं दोन्ही गेममध्ये दोन दोन वेळा जोरदार पुनरागमन केलं. सर्व्हिसच्या बाबतीत ती प्रतिस्पर्ध्यांहून फार सरस ठरली. उपान्त्य सामन्यात तिच्यासमोर असेल तैवानची ताई सु यिंग.

लवलिना बोरगोहेन (छायाचित्र सौजन्य NDTV/AFP)

लवलिना बोरगोहेन हिनं वेल्टरवेट गटात चायनीज तैपेईच्या चेन निएन-चीन ४-१ पराभव करून उपान्त्य फेरी गाठली. लवलिनाची उपान्त्य लढत थेट ४ ऑगस्ट रोजी तुर्कस्तान (हल्लीचे तुर्की) बसेनाई सरमेनेली हिच्याशी होईल. लाईटवेट गटात सिमरनजित कौर मात्र कुठलाही प्रतिकार न करताच बाहेर पडली. मुष्टियुद्धात उद्या (शनिवारी) आपल्या तीन लढती होतील. फ्लायवेट गटात अमित कोलंबियाच्या स्पर्धकाशी लढेल. मिडलवेट गटात पूजा रानीच्या समोर चीनची ली कुयान असेल. सुपरहेवी गटामध्ये सतीशकुमारची गाठ उझबेकिस्तानच्या बखोदीर जलोलोव्ह ह्याच्याशी पडेल.

हॉकीमध्ये महिलांनी आज पहिला विजय मिळवला. नवनीत कौरने सतावन्नाव्या मिनिटाला केलेल्या गोलमुळे आपण अर्जेंटिनाला हरवलं. ह्या विजयामुळे उपान्त्यपूर्व फेरीत प्रवेश करण्याची किंचित आशा दिसत आहे. आता आपला एकच सामना बाकी आहे.

धनुर्विद्येमध्ये दीपिकाकुमारी उपान्त्यपूर्व सामन्यात दक्षिण कोरियाच्या ॲन सॅन हिच्याकडून सहज पराभूत झाली. महिलांच्या २५ मीटर पिस्तूलमध्ये मनू भाकर पंधराव्या आणि राही सरनोबत बत्तिसाव्या क्रमांकावर राहिली.

तीन हजार मीटर स्टीपलचेसमध्ये ज्याच्याकडून अपेक्षा बाळगल्या जात होत्या, तो अविनाश साबळे दुसऱ्या गटात सातवा आला. त्यानं ८:१८.१२ मिनिटांची वेळ नवीन राष्ट्रीय विक्रम नोंदवला. आधीचा विक्रम त्याचाच (८:२०.२०) होता. पण अंतिम फेरी हुकलीच त्याची. कारण प्रत्येक हीटमधून पहिल्या तीन खेळाडूंची अंतिम शर्यतीसाठी निवड झाली. महिलांच्या १०० मीटर धावण्याच्या शर्यतीच्या प्राथमिक फेरीतच द्युती चंद बाद झाली. पाचव्या हीटमध्ये आठ धावपटूंमध्ये ती सातव्या क्रमांकावर राहिली.

मिश्र रीलेमध्ये (४x४०० मीटर) महंमद याह्या, रेवती वीरमणी, शुभा व्यंकटेशन व राजीव अरोकिया ह्यांचा भारतीय चमू आठव्या क्रमांकावर राहिला. त्यांनी दिलेली ३:१९.९३ मिनिटांची वेळ हंगामातील सर्वोत्तम होती. पुरुषांच्या ४०० मीटर अडथळ्यांच्या शर्यतील जबीर मदारी ह्याने निराशाच केली. पाचव्या हीटमध्ये असलेला जबीर तळाला, म्हणजे सातवा राहिला. प्रत्येक हीटमधील पहिले चार खेळाडू उपान्त्य फेरीसाठी पात्र ठरले.

अशा रीतीने आजचा दिवस उद्याच्या आशा वाढवणारा ठरला!

.....

#Olympics #IndiainOlympics #IndvsJapan #Hockey #PVSindhu #Lovlina #Boxing #Hockey #Badminton #Medals #Tokyo2020